Sociale toegankelijkheid in Brussel
Brussel en VGC zet in op “doorbreken van sociaal isolement” voor de Brusselaars.
VGC vroeg mij enkele keren om een voorbeeld te stellen van hoe “sport” kan bijdragen tot het doorbreken van sociaal isolement bij kwetsbare groepen. Tijdens een treffen van Odysée op 3 december 2023 mochten we voor een groep van geïnteresseerden vol uit debatteren over “dans voro blinden en slechtzienden” Ondanks het feit dat wij geloven in “gelijkheid” moeten we toegeven dat mensen met een visuele beperking toch dagelijks voor heel wat meer uitdagingen staan dan mensen die zien. Voor velen kan de stap naar “danslessen” een grote en zelfs moeilijk te nemen stap betekenen. Toegankelijkheid is daarom het woord dat alles omvat over dit onderwerp en het hoogste streven.
Ons takenpakket als maatschappelijk voorbeeld is tweeledig:
1. We willen mensen een veilig kader aanbieden. Dit doen we door oa. onze erkenningen te behalen, heel veel te luisteren, overleggen, goede locaties uit te kiezen….zie verder.
2. We wensen de mensen aanzetten tot het zo autonoom mogelijk beleven van hun hobby.
Koppeldansen als doorbreking van sociaal isolement:
1. Onmiddellijke aanpak van sociaal isolement: Koppeldansen fungeert als directe aanpak van sociaal isolement door de mogelijkheid om in een partnerdanssetting te participeren.
2. Laagdrempeligheid: Met koppeldansen, vooral bij toegankelijke stijlen zoals bachata, is er snel succes en resultaat dankzij de basisvormen van de dans met een lage moeilijkheidsgraad.
3. Doorschuifsysteem bevordert sociale interactie: Het gebruik van een doorschuifsysteem waarbij dansers regelmatig van danspartner wisselen, faciliteert onmiddellijke sociale interactie en verbinding tussen alle deelnemers.
4. Gelijkheid onder dansers: Dit systeem creëert gelijkheid onder dansers, waarbij iedereen de kans krijgt om met iedereen te dansen, ongeacht achtergrond, vaardigheidsniveau of andere verschillen. Deze gelijkheid benadrukt het belang van het respecteren van de eigenwaarde van elke danser.
De danssport als sociaal verbindend:
Manuel, blind en 100% zelfstandig, wordt geconfronteerd met sociale uitdagingen die niet enkel meer betrekking hebben op zijn eigen onafhankelijkheid maar die hem verplichtten rekening te houden met zijn nieuw leefomgeving. Naarmate hij hoger op de sociale ladder klimt binnen de dansschool wordt hij geconfronteerd met het moeten nemen van alsmaar meer sociale verantwoordelijkheid. De sportclub zorgt voor een kader waarbinnen hij kan oefenen op het aanleren van deze sociale vaardigheden. Hij kan leren ontdekken, veranderen en aanpassen. Hij wordt binnen zijn groei niet alleen geconfronteerd met zijn eigen onzekerheden maar ook met deze van de anderen. Wanneer hij wil deel uitmaken van een groep sociale dansers leert hij dat hij geisoleerd wordt door die groep. Hij komt er pijnlijk achter dat deze isolatie niets te maken heeft met zijn beperking maar wel zijn verworven positie in de dansschool. Met name: hij hoort tot het “team van Etage Tropical” en leert voor het eerst dat niet alleen beperkingen maar wordt voor het eerst in zijn leven geconfronteerd met sociale hierarchie en hoe dit kan leidden tot nieuw sociaal isolement. Een zeer belangrijke pioniersstap die hij hier opnieuw neemt voor mensen met een beperking.
Besluit: sociale vaardigheden ontwikkelen zich via dans dat leidt tot verantwoordelijkheid en integratie.
1. Bewustwording van volwaardige deelname en complete integratie.
2. Het worden van een voorbeeldfiguur niet enkel voor zijn lotgenoten zorgt voor nieuw sociaal isolement enerzijds maar geeft anderzijds een maatschappelijk belangrijke identiteit.
Het sociaal contact als opstap naar groei:
Madina, een blinde vrouw van Afrikaanse afkomst, verlangt naar sociaal contact en een gevoel van verbondenheid. Tijdens het danceorientation festival in september 2023, vergezeld door een vriendin, ontdekt ze tot haar vreugde dat er nog Afrikanen zijn en bereid zijn om met haar te dansen. Dit onverwachte warme welkom opent nieuwe mogelijkheden voor Madina.
De inzet van ondersteunende maatregelen:
1. Taxiregeling: Madina belt mij op vrijdag om te beslissen of ze haar taxi voor maandag moet bestellen, waardoor ze vervoer naar de danslessen kan organiseren.
2. Begeleiding: Bij aankomst in Saint Michel wordt Madina door Bart van VGC begeleid naar de lift en de danszaal. Na de les wordt ze opnieuw bijgestaan door Bart, die haar veilig terug naar de taxi begeleidt.
3. Financiële ondersteuning: Dankzij een passepartoe kan Madina tegen een gereduceerd tarief deelnemen aan de danslessen.
4. Inclusieve dansomgeving: Madina danst met andere blinden, waaronder Manuel, een assistent-trainer in opleiding die ook blind is. Dit creëert een gevoel van gemeenschap en voorkomt dat Madina zich buitengesloten voelt.
5. Waardering en uitnodigingen: Madina wordt uitgenodigd voor dansfeestjes en krijgt de kans om te dansen met professionele dansers en vakmensen. Deze erkenning motiveert haar om naast haar reguliere lessen ook thuis te oefenen en zich verder te ontwikkelen.
6. Groei en motivatie: Madina merkt verbetering in haar dansvaardigheden, wat haar een gevoel van voldoening en motivatie geeft. Ondanks de uitdagingen die blinde mensen vanaf de geboorte ervaren, blijft Madina gemotiveerd om haar dansvaardigheden te verbeteren en meer te bereiken. Dankzij deze ondersteunende maatregelen en haar eigen vastberadenheid vindt Madina niet alleen sociale verbondenheid, maar ook persoonlijke groei en voldoening in de wereld van dans.
Besluit:
Manuel en Madina vertrekken vanuit twee verschillende motivaties. Daar waar Manuel aanvankelijk kwam voor de “danssport” groeit hij niet alleen als danser maar ook als mens in zijn sociale contacten met anderen. Terwijl Madina aanvankelijk kwam vanuit de behoefte aan sociaal contact groeit haar “ danskennis” vanuit haar behoefte tot meer sociale erkenning groeien haar motorische vaardigheden.
Beide zaken zijn dus even belangrijk: De dans op zich en het sociaal aspect dat daarmee verbonden is.
Doelstelling op lange termijn:
Met 280.000 blinden en slechtzienden in België is er zeker een plaats voor dans voor blinden en slechtzienden in ons land. Op lange termijn wil ik dans opentrekken dat moet beginnen bij de blinden zelf.
De lange termijnvisie is om dans net zoals muziek en taal te verankeren in de levens van mensen met visuele beperkingen, waardoor het een integraal onderdeel van hun identiteit en welzijn wordt.
De doelen van het project zijn onder meer:
1. Toegankelijkheid bevorderen: Door dansactiviteiten aan te bieden die specifiek zijn ontworpen voor mensen met visuele beperkingen, wordt een barrière weggenomen die hen eerder van dergelijke activiteiten heeft weerhouden.
2. Motorische ontwikkeling stimuleren: Dansen kan bijdragen aan de verbetering van motorische vaardigheden, coördinatie en evenwicht, wat bijzonder belangrijk is voor mensen met visuele beperkingen die mogelijk extra uitdagingen hebben op het gebied van fysieke ontwikkeling.
3. Sociale inclusie bevorderen: Door dansgemeenschappen te creëren waar mensen met en zonder visuele beperkingen samenkomen, worden sociale banden versterkt en wordt het gevoel van gemeenschap vergroot.
4. Emotioneel welzijn verbeteren: Dansen kan een krachtig middel zijn om stress te verminderen, zelfexpressie te bevorderen en positieve emoties te stimuleren, waardoor het algehele welzijn van de deelnemers wordt bevorderd.
5. Educatieve aspecten integreren: Het project kan educatieve elementen omvatten, zoals het leren van verschillende dansstijlen, ritmische patronen en de culturele betekenis achter bepaalde dansvormen, waardoor het een verrijkende ervaring wordt.
6. Innovatie en aanpassing: Door voortdurend te innoveren en methoden aan te passen om dans toegankelijker te maken voor mensen met visuele beperkingen, kan het project evolueren en blijven voldoen aan de behoeften en interesses van de deelnemers.
7. Het aanpakken van integratiegerelateerde uitdagingen om een inclusieve dansomgeving te creëren waarin alle deelnemers zich ondersteund voelen en op hun gemak zijn.
Dans als sportgebeuren kan daarom een waardevolle tijdsbesteding zijn voor mensen met een visuele beperking. Naast activering van mensen op de arbeidsmarkt kan deze vrijetijdsinvulling heel wat meerwaarde betekenen voor zowel zienden, blinden als slechtzienden denk maar aan het beter leren communiceren van trainers voor hun sportleden. Voor ons gaat sociaal en sportief dan ook hand in hand. De keer zijde van de medaille is dat wij als sociaal-sportieve organisatie ons constant moeten wapenen tegen sociaal isolement. Het aanbieden van sport voor kwetsbare groepen maakt je club ook kwetsbaar voor onverdraagzaamheden, gebrek aan wil tot vernieuwing bij clubleden, organisaties. Het willen in stand blijven houden van “exclusieve organisaties” waar hulpbehoevendheid een peiler vormt van sociale economie. De nood aan werken op verschillende domeinen en verschillende niveau’s zowel sociaal als sportief maar ook zoals hierboven beschreven inzetten op educatie en jeugd, onderwijs, welzijn, participatie enz…Een goed beleidsplan met duidelijke korte, middellange en lange termijnvisie is daarom heel belangrijk en dient constant te worden geevalueerd. Eén taak daarvan is oa. mensen informeren en kennis laten maken met. Dankzij VGC komt het onderwerp uitermate aan bod. Een volgend informatieoverdracht mogen we dan ook brengen op 8 juni 2024 voor de sportraad van Brussel. Wij zien dat opnieuw als een opstap naar meer zichtbaarheid waarvoor dank.
Tekstbeschrijving bij de foto's en video's
foto 1: beeld van een vergadertafel waarbij de “dancetools” op de tafel liggen en iedereen zich klaarmaakt voor de bijscholing over “sociaal isolement”
foto 2: detailfoto van het magnetenbord en de andere “dansvoetjes”
video 1: Manuel probeert dansles te geven aan een groep van 3 dames. De dame waarmee hij dans ziet. Hij is individueel met haar bezig en kijkt “niet” naar het andere danskoppel Anna-Paula die zeer slechtziend is en Nadine die blind is. Hij start de oefening door op 1 op links te stappen maar geeft niet de instructie aan Nadine om op dezelfde tijd hetzelfde te doen. Dit omdat hij in dit kortstondig moment vergeet dat Nadine wacht op instructie. Nadine hoort iets later wat hij doet en start op de verkeerde telling. Daarnaast geeft hij de instructie aan Paulina vanuit de volgers stappen en niet vanuit de leidersstappen. Hierdoor vergeet hij dat Nadine niet op rechts maar op links moet beginnen.
video 2: Manuel kreeg een toelichting van Michèle over de duidelijkheid van communiceren in groepsgebeuren. Hij geeft zeer kort en bondig de stappen aan “naar voor” en “naar achter”. De drie dansers volgen nu wel zijn instructie.
video 3: Manuel slaagt erin om zelf te dansen met de ziende Paulina, Nadine en Anna-Paula hetzelfde te laten uitvoeren door duidelijk instructie en dit doorheen de muziek. Hij combineert zijn eigen dans, met de dans van de anderen, het geven van instructies, en dit met een bijkomende verstrooidheidsfactor muziek. Een zeer geslaagd moment.
