De weg naar dans ook voor blinden bij geboorte
Recentelijk leerde ik dat er binnen de blindengemeenschap verschillen zijn in levensvisie en waarden tussen blinden bij geboorte en mensen die blind werden op latere leeftijd door een oogziekte.
Dat vertaald zich ook in dans.
Het lijkt mij in de eerste plaats ook logisch dat iemand die ooit nog zag een bepaalde herinnering heeft over hoe het motorisch vroeger was. Maar vorige week was ik aan de telefoon met een heel toffe dame, Eva, die de oogziekte van retinitis pigmentosa heeft en mij liet verstaan dat ze haar herinnering als ziende aan het verliezen is haar geheugen van haar lichaam het haptisch aan het overnemen is.
Ik ben er nog niet helemaal uit wat blinde mensen hiermee bedoelen, maar ik vermoed dat het gaat over dingen die worden vergeten of naar de achtergrond verdwijnen terwijl nieuwe referentiepunten ontstaan aan de hand van de andere zintuigen. Ik maak het mijn taak om dat te gaan onderzoeken. Stel dat je, in plaats van de ene op de andere dag blind wordt, je van de ene op de andere dag terug kan zien. Dat terwijl je jaren niet zag? Ik stel mij de vraag of de schok dan niet al even groot zou zijn? En zou die dan nog groter zou zijn wanneer je blind geboren bent of bij heel jonge leeftijd het zicht verloor en je plots 30 jaar later met zicht wakker wordt?
Ik kan mij best voorstellen dat de verwarring groot moet zijn en dat alle referentiepunten van weleer misschien niet verdwijnen maar wel volledig in vraag worden gesteld. Zou dat ook niet voor onrust zorgen? Bepaalde dingen die je zo of zo interpreteerde en dat je tot de conclusie komt dat dat helemaal anders is dan wat je je erbij voorstelde? Of beter gezegd plotseling helemaal anders aanvoelt? Ik denk dan automatisch aan de legende van Romulus en Remus, de oprichters van Rome, die als tweeling waren opgevoed door een wolvin. Of nog beter aan Tarzan, die onder de apen opgroeide en koning werd van de jungle. Tarzan wordt mens op het ogenblik hij Jane leert kennen en betreedt daarna de mensenwereld. Snel blijkt dat hij dan nog één of andere lord is en in een mum van tijd wordt hij een echte heer met alle etiquette en kennis van dien. Maar hij keert telkens terug naar de jungle om in bomen te gaan klimmen en zijn alom bekende schreeuw te gaan uitschreeuwen: meester over de jungle zijnde, of anders gezegd “mens onder dieren”. Dus in deze uitwijding denk ik dan zo: je wordt wakker en je ziet opnieuw. Bijvoorbeeld met een bionisch oog voor mensen met de ziekte van Rhetinitis.
Wat gebeurd er dan? Ik stel de vraag graag aan de lezers van #do:
Stel je voor dat je morgenvroeg wakker wordt en je opnieuw kan zien? Wat zou dat met je doen? Hoe zou jij dan staan tegenover je vorige referentiepunten en hoe zou je staan tegenover de nieuwe? Kan je je zoiets inbeelden? Neem je de oude referentiepunten nog steeds als enige waarheid? Wat in het geval je oude en nieuwe referentiepunten gaat combineren? Hoe hard denk je dat het nieuwe zien een impact zou hebben op je zijn? Hoe hard denk je dat zien het opnieuw overneemt? En hoe snel denk je dat dat zou gebeuren?
Wat een boek aan vragen, waarvan ik denk dat ik zeker en vast niet de enige zal zijn.
Als we dit nu eens toepassen op dans:
Heeft motorische referentie zin? Wat denk je dat dat zou doen met je dans skills? Wat denk je dat, dat zou doen met je zelfvertrouwen? Wat denk je dat dat zou doen met de esthetische afwerking van een beweging? Door zien of door voelen? Moeten we niet blijven waken over het “gevoel van voelen” en niet van “zien”?
Wat ik constateerde bij één van onze dansers (Georgia Venetakis, blind bij geboorte) is dat elke insteek van blind bij geboorte of blind bij ziekte geen invloed heeft op de uitwerking van de figuur. Achteraf hoorde ik dat er in haar jeugdjaren heel veel aandacht kwam aan bewegen, turnen, gymnastiek en motoriek in het algemeen. Dus opnieuw benadruk ik het belang van didactiek voor “dans” bij jeugd. Georgia is zoals we zeggen motorisch sterk als blinde. Het is zo dat sommige mensen motorisch sterker geboren worden dan anderen. Maar opvoeding van beweging in de beginjaren is primordiaal.
Kijk eens hoe ze hier aan de slag gaat met de figuur: “coca-cola” De coca-cola is een internationaal erkende figuur binnen de cubaanse salsa, waarbij er op een loodrechte lijn een linkerdraai wordt gemaakt en wordt aangezet door de begeleidende danspartner. De leider houd de dame loodrecht op zijn as en trekt die dan in een mooie rechte linkerdraai van plaats a naar plaats b en dit met 180 graden. De volger draait zelf 360 graden.
Voor diegene die het zien, ze doet het uitstekend.
Blind bij geboorte of blind door ziekte, er moet een onderscheid gemaakt worden tussen een sport met een protocol of één zonder protocol. Houden we ons aan de regels van deze sport of niet? Jammerlijk vind ik het dan dat er binnen een zo kleine gemeenschap als de blindengemeenschap waar elke stem telt een opsplitsing wordt gemaakt tussen blinden bij geboorten of blinden door ziekte in dans. Ik vind dat pijnlijk want elke stem telt en verenigd kan men veel meer bereiken. Blind of niet, in elke sport is protocol de enige uitweg en de enige taal. Een structurele basis van een dansstijl dient als belangrijkste referentie. Toegegeven andere referentiepunten dienen zich ook aan. Ik denk dan aan emotionele intelligentie, betrokkenheid, omgevingsomstandigheden etc… Of het nu gaat over klassiek ballet, jazz, hiphop, tendance en ook salsa. De regel is echter voor iedereen gelijk en blinden komen er dus niet mee weg om maar wat te gaan doen.
Denk bv. aan torbal en het reglement van G-sport Vlaanderen waarvan ik hier de link deel : https://www.gsportvlaanderen.be/uploads/documents/Reglement-torbal-pdf.pdf
Daarin beschrijft men in de eerste alinea :
Techniek, kracht en concentratievermogen zijn daarom de basiscomponenten voor deze sport.
Dat hoort dus idem te zijn in dans en geldt een algemene classificatie.
Problematisch is wel dat binnen de danssport de classificatie niet altijd even perfect is uitgeschreven. Algemene regels zijn echter wel bekend, dat geldt zo voor klassiek ballet maar ook voor amateurdansen zoals salsa of andere koppeldansen (kizomba of lindy hop, ….). De chaos aan overaanbod bemoeilijkt classificatie in dans. Uiteraard is dat gebonden aan de stijl en de kwaliteitsnormen bepaald binnen de stijl. Ik denk daarbij bv. aan de balletwedstrijd van Lausanne, waarbij de allerbeste dansers ter wereld worden beoordeeld.
Bij torbal maken ze o.a. ook een onderscheid tussen beperkte lichaamspositie en vrije lichaamspositie en zeer specifiek wordt omschreven wanneer het ene moet en het andere kan. Zo dient dat ook te worden toegepast op dans voor blinden en slechtzienden. Indien er ruimte wordt gecreëerd voor individuele interpretatie dient eerst en bovenal rekening gehouden te worden met het opgelegde kader waarbinnen wordt gefungeerd. Daarna kan fantasie en eigen expressie een grote aanvullende waarde zijn voor de esthetiek in het algemeen.
Ik moedig daarom elke blinde (of dat nu bij geboorte is of niet) aan om een eigen sportprotocol uit te schrijven. Vind een dansstijl uit dat van toepassing is of werkt voor jou en dit binnen een sterk kader. Zo kunnen alle mensen genieten van hoe te dansen met de ogen toe en laat de wereld zien hoe ….. bovenzinnelijke elementen….verrijkend zijn.
Tekstbeschrijving bij de foto's en video's
foto1: Manuel danst in gesloten positie met Georgia. Beide zijn gekleed in het zwart
video1: Uitvoering van de coca-cola door beide dansers in voor en achteraanzicht.
